बेरोजगारी निबंध मराठी | Berojgari Nibandh In Marathi

Berojgari Nibandh In Marathi – मित्रांनो आज “बेरोजगारी निबंध मराठी” या विषयावर निबंध मराठी मध्ये पाहणार आहोत तरी हा निबंध तुम्हाला आवडेल अशी आशा करून आपण निबंधास सुरवात करूया.

Berojgari Nibandh In Marathi

प्रस्तावना

जगातील जवळपास सर्वच देशांतील वाढत्या लोकसंख्येने आज बेरोजगारीला स्फोटक स्थितीत आणले आहे. कोणत्याही देशाच्या विकासात बेरोजगारी हा एक मोठा अडथळा आहे जो प्रगतीच्या मार्गात वेगाने अडथळा आणतो.

बेरोजगारीचा अर्थ

बेरोजगारी ही अनेक कारणांमुळे कुशल आणि प्रतिभावान व्यक्तीला योग्य नोकरी शोधण्यात अपयश आहे. म्हणजे, जेव्हा एखाद्या व्यक्तीला त्याच्या उपजीविकेसाठी कोणतेही काम मिळत नाही, तेव्हा त्याला बेरोजगार म्हणतात आणि त्याच्या समस्येला बेरोजगारी म्हणतात.

बेरोजगारीचे प्रकार

•  छुपी बेरोजगारी –

ही बेरोजगारी प्रत्यक्ष दिसत नाही. म्हणूनच याला छुपी बेरोजगारी म्हणतात. ही बेरोजगारी कृषी क्षेत्रात दिसून येत आहे. येथे आवश्यकतेपेक्षा जास्त लोक काम करत आहेत. त्यातील काही काढून टाकले तरी उत्पादनात कोणतीही घट होणार नाही.

• अल्प बेरोजगारी –

जेव्हा एखाद्या व्यक्तीला त्याच्या क्षमतेपेक्षा कमी काम मिळते किंवा त्याला कमी कालावधीसाठी काम मिळते तेव्हा त्या परिस्थितीला बेरोजगारी म्हणतात. एखाद्या अभियंत्याला लिपिकाची नोकरी दिली तर त्याला त्याच्या पात्रतेचा पूर्ण लाभ मिळणार नाही.

•  खुली किंवा पूर्ण बेरोजगारी किंवा अनैच्छिक बेरोजगारी –

जेव्हा एखादी व्यक्ती काम करण्यास तयार असते, परंतु त्याला काम मिळत नाही, तेव्हा त्या परिस्थितीला पूर्ण किंवा खुली बेरोजगारी म्हणतात. भारतात निरपेक्ष बेरोजगारी खूप जास्त आहे. येथे करोडो बेरोजगार आहेत आणि त्यांची संख्या सातत्याने वाढत आहे. [Berojgari Nibandh In Marathi]

•  स्वैच्छिक बेरोजगारी –

जो माणूस बाजारात प्रचलित वेतन दरावर काम करण्यास तयार नाही, म्हणजेच तो अधिक मजुरीची मागणी करत आहे आणि त्याला जास्त वेतन मिळत नाही, यामुळे तो बेरोजगार आहे.

•  हंगामी बेरोजगारी –

स्टो प्रमाणे पीक कापणी करताना मजूर ठेवले जातात. तसेच इमारत बांधकामाच्या वेळी मजूर ठेवले जातात, नंतर ते बेरोजगार होतात. म्हणजेच, जेव्हा एखाद्या व्यक्तीला वर्षातील काही महिने काम मिळते आणि उर्वरित वेळ तो निष्क्रिय राहतो, तेव्हा त्या परिस्थितीला हंगामी बेरोजगारी म्हणतात.

• सुशिक्षित बेरोजगारी –

करण्यासाठी शिक्षित किंवा सुशिक्षित लोकांमध्ये स्तो शिक्षित बेरोजगारी उद्भवते कारण या लोकांना फक्त सुशिक्षित नोकऱ्या हव्या असतात. परंतु नोकऱ्यांची संख्या सर्वांनाच रोजगार देण्यासाठी पुरेशी नाही. त्यामुळे मोठ्या प्रमाणात सुशिक्षित बेरोजगार झाले आहेत.

• चक्रीय बेरोजगारी –

अर्थव्यवस्थेतील चक्रीय चढउतारांमुळे या प्रकारची बेरोजगारी उद्भवते. जेव्हा अर्थव्यवस्थेत समृद्धीचा काळ असतो, उत्पादन वाढते, रोजगाराच्या नवीन संधी निर्माण होतात आणि जेव्हा मंदीचा काळ असतो तेव्हा कमी उत्पादनामुळे कमी लोकांची गरज भासते, त्यामुळे बेरोजगारी वाढते.

बेरोजगारांची कारणे

•  लोकसंख्या वाढ –

वेगाने वाढणारी लोकसंख्या हे बेरोजगारीचे प्रमुख कारण आहे. ज्या वेगाने देशाची लोकसंख्या वाढत आहे, उद्योग, नोकऱ्या आणि राष्ट्रीय उत्पन्न त्या गतीने वाढत नाहीये. ज्याचे वेगाने वाढणारी लोकसंख्या हे बेरोजगारीचे प्रमुख कारण आहे. ज्या वेगाने देशाची लोकसंख्या वाढत आहे, उद्योग, नोकऱ्या आणि राष्ट्रीय उत्पन्न त्या गतीने वाढत नाहीये. त्यामुळे बेरोजगारी वाढत आहे. (Berojgari Nibandh In Marathi)

•  सदोष शिक्षण प्रणाली –

थांबा कोणत्याही देशाच्या शिक्षण पद्धतीचा त्या देशाच्या सामाजिक, आर्थिक आणि राजकीय स्तरावर प्रभाव पडतो. बेरोजगारीच्या समस्येचे प्रमुख कारण म्हणजे सदोष शिक्षण व्यवस्था. सदोष शिक्षण पद्धती म्हणजे शिक्षणाचा अभाव म्हणजेच निरक्षरता. त्यामुळेच भारतात बेरोजगारीसारख्या समस्या निर्माण होत आहेत.

• नवीन कल्पनांचा अभाव –

अनेक तांत्रिक समस्या आणि समस्या लोकांशी संबंधित नसतात. त्यमुले लोकाना संपूर्ण रोजगार उपलब्ध झाला नसता. कारण कारण काहीही असो

• गरिबी –

कोणतीही व्यक्ती बेरोजगार होण्याचे मुख्य कारण आहे, भारतातील गरिबीमुळे लोकांना योग्य संसाधने उपलब्ध नाहीत. याशिवाय गरीब व्यक्ती चांगल्या शिक्षणापासूनही वंचित राहतो, त्यामुळे त्याला चांगला रोजगार मिळत नाही आणि तो बेरोजगार राहतो.

• कृषी क्षेत्राचे मागासलेपण –

स्टो इंडिया हा एक कृषीप्रधान देश आहे ज्याची संपूर्ण लोकसंख्या शेतीवर अवलंबून आहे. सध्या लोकसंख्येच्या विस्फोटामुळे कृषी क्षेत्र मागे पडले आहे. {Berojgari Nibandh In Marathi}

•  यांत्रिकीकरण –

आजकाल कामे पूर्ण करण्यासाठी यंत्रांचा वापर केला जात आहे. यापूर्वी निम्म्याहून अधिक कामे लोकांकडून पूर्ण होत असत आणि बेरोजगारी सारखी समस्या कमी असायची पण सध्या जवळपास सर्व कामे फक्त मशिननेच केली जातात. त्यामुळे यांत्रिकीकरणामुळे अनेकांचा रोजगार बुडाल्याने देशात बेरोजगारीची समस्या वाढू लागली आहे.

बेरोजगारी दूर करण्याचे मार्ग

बेरोजगारी पूर्णपणे नाहीशी होऊ शकत नाही. योग्य दिशेने थोडे प्रयत्न केल्यास ते कमी करता येते. सर्वप्रथम आपण लोकसंख्येवर नियंत्रण ठेवले पाहिजे. लोकसंख्येवर नियंत्रण ठेवायचे असेल तर स्वत:चे भान ठेवावे लागेल. सरकारने लघुउद्योगांना प्रोत्साहन द्यावे. त्यासाठी अनेक धोरणात्मक नियम करावे लागतील. छोट्या व्यवसायाला मोठ्या प्रमाणात चालना दिल्यास तरुणांना अधिक नोकऱ्या मिळतील.

सरकारी सहाय्याने स्वयंरोजगाराला अधिक प्रोत्साहन दिले पाहिजे. भारत हा कृषिप्रधान देश आहे. सरकारने प्रत्येक क्षेत्रात विशेषत: कृषी क्षेत्राच्या सुधारणेवर भर दिला पाहिजे. उत्तम सिंचन सुविधा, उत्तम शेती उपकरणे, अनेक पीक आवर्तन आणि पीक व्यवस्थापनाविषयी ज्ञानाचा प्रसार यावर लक्ष केंद्रित केले पाहिजे. “Berojgari Nibandh In Marathi”

आपले जुने शैक्षणिक धोरण बदलावे लागेल. व्यावसायिक आणि तांत्रिक शिक्षणावर अधिक भर दिला जाईल. बेरोजगारीचा दर कमी करण्यासाठी भारत सरकारने अनेक पावले उचलली आहेत. महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी कायदा (MGNREGA) आणि राजीव गांधी स्वावलंबन रोजगार योजना यासारख्या योजना भारतातील बेरोजगारीच्या समस्येचे निराकरण करण्यासाठी सरकारने घेतलेले पुढाकार आहेत.

बेरोजगारी एक शाप

बेरोजगारी हा आपल्या देशासाठी शाप बनला आहे. ती देशातील तरुणांची मानसिक शांती हिरावून घेते. देशातील तरुणांना धकाधकीचे जीवन जगण्यास भाग पाडते. बेरोजगारीमुळे देशातील अनेक लोक गरिबी आणि उपासमारीला बळी पडतात.

तरुणांमधील वाढती नाराजी त्यांना चोरी, दरोडा, हाणामारी, गुन्हेगारी आणि आत्महत्या यासारखे गुन्हे करण्यास भाग पाडते. बेरोजगारीमुळे निराशा आणि असंतोष निर्माण होतो आणि तरुणांची ऊर्जा विनाशकारी दिशेने वाहून जाते. बेरोजगारीमुळे मानसिक स्थितीतून बाहेर पडण्यासाठी लोक ड्रग्स आणि अल्कोहोलच्या वाईट सवयींना बळी पडतात.

उपसंहार

आज बेरोजगारीची परिस्थिती इतकी वाढली आहे की, त्यावर नियंत्रण न ठेवल्यास ती देशाच्या आर्थिक, सामाजिक, भौतिक आणि राजकीय स्थितीला हादरवून टाकू शकते. भारताच्या संदर्भात जर बेरोजगारीबद्दल बोलायचे झाले तर तिची अवस्था खूपच वाईट आहे, ही परिस्थिती सुधारली तर नक्कीच आपला देश विकसित देशांच्या श्रेणीत येऊ शकतो.

भारत सरकारही बेरोजगारी दूर करण्याच्या दिशेने महत्त्वपूर्ण पावले उचलत आहे. भारतातील जनतेने सरकारशी एकजुटीने या समस्येचा सामना करण्याची वेळ आली आहे.

तर मित्रांना “Berojgari Nibandh In Marathi” हा निबंध आवडला असेल तर तुमच्या मित्रांना शेअर करायला विसरू नका धन्यवाद.

मित्रांनो, तुमच्याकडे “बेरोजगारी निबंध मराठी”  मराठी मध्ये काही अजून माहिती तुम्हाला सुचले असतील तर आम्हाला तुमच्या शब्दात आम्हला इमेल द्वारे नक्की पाठवा.

तुमच्या नावासह निबंध नवीन लिहिला जाईल. तो कोठून  कॉपी केल्यास आम्ही घेत नाही.

काही अडचण येत असेल तर तुम्ही आम्हाला कमेंट करून विचारू शकता. आम्ही आपल्या प्रश्नांची उत्तर निश्चितपणे देऊ.